Haziran 2025’te “Operation Rising Lion” olarak adlandırılan açık savaş, uzun zamandır örtülü yürütülen İran–İsrail çatışmasını doğrudan yüzleşmeye taşıdı. Bu yazımızda son gelişmeleri, stratejik analizleri ve olası senaryoları ele alacağız.
Son Gelişmeler
İsrail Operasyonları
-
13 Haziran itibarıyla başlayan hava taarruzları, İran’ın nükleer ve askeri üslerini hedef aldı. Fordow, Natanz ve Tahran çevresindeki stratejik tesisler vuruldu.
-
İsrail’in sabit drone üsleri ile Mossad’ın İran içindeki sızma operasyonları, hava savunma sistemlerini etkisiz bırakarak saldırı başarısını artırdı .
-
En az 224 İranlı sivil ve askerin hayatını kaybettiği, 300’ün üzerinde yaralı olduğu bildirildi .
İran’ın Misilleme Girişimleri
-
İran yaklaşık 300 balistik füze ve drone ile saldırı düzenledi; bu füzelerin bir kısmı Iron Dome ve Arrow sistemleri tarafından engellendi.
-
Tel Aviv, Haifa, Bat Yam ve Rehovot gibi şehirlerde ciddi hasar ve can kayıpları oldu.
ABD’nin Dahili
-
ABD, Kritik üç nükleer tesisi—Fordow, Natanz, İsfahan—hedef alan bombardımanda doğrudan yer aldı.
-
İran, ABD müdahalesini “çok tehlikeli” olarak nitelendirdi; bunun bölgedeki riskleri çok daha derinleştirebileceği uyarısında bulundu .
Stratejik Analiz
İsrail’in Amacı
-
Netanyahu liderliğindeki İsrail, İran’ın nükleer ve askeri kapasitesini kökten zayıflatarak bölgenin hegemon gücü olma iddiasını perçinlemeye çalışdı.
-
Mossad ile hava gücünü harmanlayarak “hibrit savaş” yöntemi uyguladı .
İran’ın Durumu
-
Füze stoklarındaki büyük kayıplar, üretim kapasitesinin sınırlı olması nedeniyle İran’ın saldırı kapasitesi kritik derecede zayıfladı .
-
Tahran’da internet kesintisi (~%97 düşüş) gibi önlemler, halkın moralini düşürüyor ve kamu güvenliğini olumsuz etkiliyor .
-
Yönetim anlaşmazlıkları yaşanıyor.
Bölgesel & Uluslararası Etkiler
-
Körfez ülkeleri (Suudi Arabistan, BAE) savaşın yayılmasından korkuyor; diplomatik aracılık rolü üstleniyor, ABD’yi dengelemeye çağırıyor .
-
AB ve NATO ülkeleri dikkatli mesafede durarak diplomatik çözümü savunuyor; İsrail’in siviller üstüne hedef alması eleştiriliyor .
-
Küresel enerji piyasaları ve göç akımları bu savaştan etkilenebilir; İran içinde milyonlar iç göçe başladı, Türkiye ve Azerbaycan gibi komşulara yönelebilir .
Olası Gelecek Senaryolar
| Senaryo | Açıklama |
|---|---|
| 1. De-eskalasyon ve müzakere | Arab devletlerin arabuluculuğuyla ateşkes; İran nükleer anlaşma masasına dönebilir . |
| 2. Yoğunlaşan savaş | ABD’nin henüz karar süreci iki hafta içinde; müdahale durumunda savaşa ciddi boyut katılabilir . |
| 3. Rejim çöküşü riski | İsrail’in sembolik kurumlara yönelik vuruşları, İran’da rejim zayıflığına neden olabilir. Ancak güç boşluğu, bölgesel istikrarsızlık yaratabilir . |
Sonuç
İran–İsrail çatışması, uzun yılların gölge savaşını açık bir savaşa dönüştürerek Orta Doğu’daki güç dengelerini kalıcı şekilde değiştirdi. ABD’nin hamlesi çatışmanın seyrini belirleyecek kritik dönemeçte. Ne de olsa:
-
Kısa vadede, yoğun hava üstünlüğü İsrail lehine şekillense de misillemeler artarak sivilleri vuruyor.
-
Orta vadede, diplomasi arayışları devreye girebilir; Körfez ülkeleri stratejik ara bulucu rolünde.
-
Uzun vadede, rejim döngüsü ve nükleer programların akıbeti tüm bölgeyi yeniden tanımlayabilir.
