2025 yılında giderek tırmanan İran–İsrail gerilimi, ABD’nin sahaya doğrudan müdahalesiyle yeni bir evreye geçti. 22 Haziran gecesi (TSİ ile sabah saatlerinde) ABD, İran’ın nükleer altyapısına karşı hava saldırısı düzenleyerek uzun süredir süren dolaylı çatışmayı açık askeri müdahaleye çevirdi.
Operasyonun Detayları
Hedef Alınan Nükleer Tesisler:
ABD Hava Kuvvetleri, üç stratejik tesisi hedef aldı:
-
Fordow Yeraltı Zenginleştirme Tesisi (Kum yakınlarında): Derin korunaklı, dağın içine inşa edilmiş ve en gelişmiş uranyum zenginleştirme altyapısına sahip tesis.
-
Natanz Nükleer Tesisi (İsfahan yakınları): İran’ın uranyum zenginleştirme kapasitesinin ana merkezi.
-
İsfahan Nükleer Araştırma Merkezi: Plütonyum araştırmaları ve ileri nükleer teknoloji çalışmaları yürütülüyordu.
Bu tesisler B-2 Spirit bombardıman uçakları ile düzenlenen ve “sığınak delici” (bunker-buster) bombalarla gerçekleştirilen operasyonlarla vuruldu.
ABD’den Açıklamalar
ABD Başkanı Donald Trump, saldırı sonrası yaptığı basın açıklamasında:
“İran’ın nükleer tehdidini durdurmak için kararlı bir adım attık. Bu tesisler artık işlevsiz. Nükleer programları en az 2 ila 3 yıl geriye gitmiştir.” dedi.
Trump, bu operasyonun İsrail ile koordineli yapıldığını da belirtti.
Askeri ve Stratejik Anlamı
-
Teknik açıdan başarı: Fordow gibi derin korumalı bir tesisin vurulması, ABD’nin gelişmiş hedefleme ve isabet kabiliyetini ortaya koydu.
-
Nükleer programın sekteye uğratılması: Uluslararası gözlemciler, özellikle uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin ciddi oranda yavaşlatıldığını bildiriyor.
-
Yeni bir cephe: Bu saldırıyla birlikte ABD artık dolaylı değil, doğrudan savaşın tarafı konumuna geçti.
İran’ın Tepkisi
İran Dışişleri Bakanlığı, saldırıları “savaş ilanı” olarak niteledi. Yetkililer, “ABD toprakları da meşru hedef haline gelmiştir” açıklamasını yaptı. İran’ın, Ortadoğu’daki Amerikan üslerini veya müttefiklerini hedef alabileceği öngörülüyor.
Ayrıca İran, Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceğini ve enerji geçişini engelleyeceğini açıkladı.
Uluslararası Tepkiler
-
Rusya ve Çin, ABD’yi sorumsuz davranmakla suçladı ve acil ateşkes çağrısı yaptı.
-
Avrupa Birliği, “çatışmanın daha fazla yayılmasının küresel ekonomik ve insani krizlere yol açacağı” uyarısında bulundu.
-
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, ABD saldırısı sonrası acil toplantıya çağrıldı.
Değerlendirme
ABD’nin İran’a doğrudan saldırması, İsrail’le sınırlı olan çatışmayı bölgesel değil, küresel krize dönüştürme potansiyeline sahip. Saldırının nükleer programı geciktirme etkisi teknik olarak başarı sayılabilir ancak İran’ın tepkisi ve savaşın daha geniş cephelere yayılma ihtimali ciddi bir endişe kaynağı.
