Dünya, insan kaynaklı iklim değişikliğiyle mücadelede kritik bir eşikte. Son yayınlanan bilimsel araştırmalara göre, küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelere göre 1,5°C ile sınırlandırma hedefi, mevcut sera gazı emisyon seviyeleri göz önüne alındığında yalnızca 3 yıllık bir karbon bütçesi ile mümkün görünüyor. Eğer bu süre içinde köklü bir dönüşüm sağlanamazsa, geri dönüşü olmayan iklim felaketlerinin kapısı aralanabilir.
Karbon Bütçesi Nedir?
Karbon bütçesi, belirli bir sıcaklık artışı eşiğinin aşılmaması için atmosfere salınabilecek maksimum karbondioksit (CO₂) miktarını ifade eder. Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ve önde gelen iklim bilimciler, 1,5°C hedefi için bu bütçenin giderek daraldığını yıllardır vurguluyordu. Ancak yeni analizler, durumun beklenenden çok daha vahim olduğunu ortaya koydu.
Ne Kadar Süremiz Kaldı?
Mevcut verilere göre dünya yılda yaklaşık 40 milyar ton CO₂ salıyor. Bu hızda devam edilirse, 1,5°C sınırını aşmadan önce geriye kalan 115 milyar tonluk karbon bütçesi 2028’e kadar tamamen tükenmiş olacak. Bu da şu anlama geliyor:
Küresel emisyonlar acilen azaltılmazsa, 1,5°C hedefi artık imkânsız hâle gelecek.
Hangi Ülkeler Sorumlu?
Sanayi devriminden bu yana atmosfere en fazla sera gazı salan ülkeler hâlâ en çok kirleten konumda:
-
Çin – En yüksek yıllık emisyon
-
ABD – Kişi başına en yüksek emisyon oranlarından biri
-
Avrupa Birliği – Sorumluluk bilinciyle hareket etse de hâlâ yüksek salım düzeyleri var
-
Hindistan – Hızla artan enerji talebiyle yükselen bir tehdit
Ancak rapor, sadece büyük ülkeleri değil, bütün devletleri ve özel sektörü kapsayan küresel bir dönüşüm çağrısında bulunuyor.
Ne Yapılmalı?
Bilim insanları, 3 yıl içinde şu adımların atılması gerektiğini vurguluyor:
-
Kömürden çıkış hızlandırılmalı
-
Fosil yakıt sübvansiyonları kaldırılmalı
-
Yenilenebilir enerji yatırımları artırılmalı
-
Ormanlar korunmalı ve karbon yutakları artırılmalı
-
Karbon vergisi ve emisyon ticareti sistemleri güçlendirilmeli
Sonuç
Zaman daralıyor. İnsanlık, bugüne kadarki en büyük sınavlarından biriyle karşı karşıya. 1,5°C hedefi yalnızca teknik değil, etik ve ahlaki bir zorunluluk olarak değerlendiriliyor. Eğer 3 yıl içinde kararlı ve kolektif adımlar atılmazsa, dünyanın geleceği geri dönülemez şekilde değişebilir.
