Uzayda Dev Bir Sandviç: Hubble, “Dracula’nın Chivito’su”nu Görüntüledi
Evrenin derinliklerinde her gün yeni bir gizem aralanıyor; ancak bu kez karşımıza çıkan şey hem iştah açıcı hem de bilim dünyasını sarsacak kadar devasa. NASA’nın emektar gözü Hubble Uzay Teleskobu, yaklaşık 1.000 ışık yılı uzaklıkta, şekliyle dev bir sandviçi andıran, şimdiye kadar gözlemlenmiş en büyük gezegen oluşum diskini keşfetti. Gökbilimcilerin bu kozmik yapıya verdiği isim ise oldukça ilginç: Dracula’nın Chivito’su (Dracula’s Chivito).
Kozmik Bir Mutfak: Gezegenler Nasıl Pişiyor?
Resmi adı IRAS 23077+6707 olan bu yapı, aslında genç bir yıldızın etrafını saran devasa bir toz ve gaz bulutu. Bilim insanları bu tür yapılara “protoplanet disk” (gezegen öncesi disk) adını veriyor. Bu diskler, zamanla birleşerek gezegenleri, ayları ve asteroitleri oluşturan birer “gezegen yuvası” görevi görüyor.
Ancak Dracula’nın Chivito’sunu özel kılan şey sadece görevi değil, akıl almaz boyutları. Bu disk yaklaşık 400 milyar mil genişliğinde; yani Güneş sistemimizin çapının tam 40 katı büyüklüğünde! Eğer bu diski kendi sistemimize koysaydık, en dıştaki buz kütlelerinin bulunduğu Kuiper Kuşağı’nın bile çok ötesine uzanırdı.
Neden “Sandviç” Deniyor?
Hubble’ın yakaladığı görüntüde disk, Dünya’dan tam yan profilden (kenar-on) görünüyor. Ortadaki karanlık toz tabakası sandviçin içindeki eti (köfteyi), üstte ve altta parlayan parlak toz bulutları ise sandviç ekmeklerini andırıyor. Bu görüntü, diskin merkezindeki genç yıldızın ışığının tozlar tarafından nasıl engellendiğini ve yansıtıldığını mükemmel bir şekilde sergiliyor.
İsminin hikayesi de bir o kadar keyifli. Keşfi yapan ekipte hem Transilvanyalı (Dracula’nın memleketi) hem de Uruguaylı (milli yemeği chivito adlı bir sandviçtir) araştırmacılar bulunduğu için bu “kozmik sandviçe” Dracula’nın Chivito’su adı verildi.
Beklenmedik Bir Kaos ve Gizemli Kanatlar
Gökbilimciler bu yapıyı inceledikçe şaşırtıcı detaylarla karşılaştılar. Disk, sanılanın aksine düzenli değil, oldukça kaotik ve türbülanslı bir yapıda. Diskin bir tarafında görülen filament benzeri uzantılar, merkeze doğru hala madde düştüğünü veya diskin çevresiyle sert etkileşimler içinde olduğunu gösteriyor.
Çalışmanın eş yazarlarından Kristina Monsch, “Bu görüntüler, gezegen yuvalarının beklediğimizden çok daha aktif ve karmaşık olabileceğini kanıtlıyor,” diyerek keşfin önemini vurguluyor. Dracula’nın Chivito’su, kendi Güneş sistemimizin 4,6 milyar yıl önceki halinin devasa bir kopyasını inceliyor gibi olmamızı sağlıyor.
Geleceğin Laboratuvarı
Bu keşif, gezegenlerin nasıl oluştuğuna dair teorilerimizi yeniden gözden geçirmemize neden olabilir. Bu kadar büyük bir diskten kaç tane Jüpiter büyüklüğünde gezegen çıkabileceğini hayal etmek bile heyecan verici. Gelecekte James Webb Uzay Teleskobu ile yapılacak daha detaylı gözlemler, bu “sandviçin” içinde saklanan gizli gezegenlerin izlerini sürmemize yardımcı olacak.
