ISS’ten çekilen nadir “sprite” görüntüsü, üst atmosferdeki elektriksel dehayı gözler önüne seriyor. Bilim insanları bu TLE olayını inceliyor.
Gökyüzünde “Sprite” Olayı: Uzaydaki Elektrikli Harika
NASA astronotu Nichole “Vapor” Ayers, 3 Temmuz 2025’te Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan (ISS) geçerken Mexico–ABD üzerinde yaşanan şiddetli fırtına katmanlarında nadir görülen bir atmosferik olayı, yani “sprite”ı fotoğrafladı.
Sprite, güneş sistemi gözlemcileri tarafından Transient Luminous Event (TLE) olarak adlandırılan, bulut tepelerinden stratosfere kadar yükselen kırmızı-turuncu elektrik ışığı patlamalarıdır. Bu doğa olayları, 50–90 km yükseklikte ve birkaç milisaniye süren anlık patlamalarla kusursuz görsellik sunar .
Astronot Ayers, paylaşımında şunları dile getirdi:
“Gerçekten. Vay canına. Bu sabah Meksika ve ABD üzerinden geçerken bu ‘sprite’ı yakaladım. … aşağıdaki fırtınalardaki yoğun elektriksel aktivite tarafından tetiklenmişti.”
Neden Bu Kadar Önemli?
-
Bilimsel Değer: TLE’ler atmosferin elektrik yapısını, fırtınalarla iyonosfer arasındaki etkileşimi anlamada kritik ipuçları sunar .
-
Nadir ve Hızlı: Sprite’lar saniyenin çok küçük bir dilimi kadar sürer; gözlem ve fotoğrafla kayıt edilmesi güçtür .
-
İstasyon Üstünden Kolaylaşan Gözlem: ISS sayesinde bu tür üst atmosfer olayları daha sık görüntülenebilir hâle geldi.
Nasıl Görünüyor?
-
Genellikle kırmızı ya da turuncu parlaklığı, bazen mavi-yeşil sarkıntılarla birlikte gelir .
-
Şekil olarak denizanası ya da havuç biçimindedir, dallanan yapılar içerir.
Bilimsel Bakış ve İleriye Dönük Perspektifler
-
Araştırma: NASA’nın “Spritacular” kültür-saha projesi, dünya çapında gökyüzü gözlemcilerinin sprite verilerini topluyor.
-
Gelişen Teknoloji: ISS üzerindeki ASIM ve nöro-morfik kameralar, bu zayıf ışık olaylarını yakalamada kilometre taşı niteliğinde .
-
Henüz Cevapsız Sorular: Sprite’lar neden bazen meydana geliyor, hangi atmosferik koşullar bu TLE’leri başlatıyor ve küresel elektrik devresine etkisi nedir? Araştırmalar sürüyor .
