Kapsayıcı Bir Dünya Çağrısı: Erdoğan’dan G20’ye Küresel Sorumluluk Daveti
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dünyanın en büyük 20 ekonomisini bir araya getiren G20 Liderler Zirvesi’nde, küresel sorunlara karşı eylemsizlik sarmalını kırmak üzere net bir çağrıda bulundu. Liderlere seslenen Erdoğan, “Kimsenin geride bırakılmadığı, daha kapsayıcı bir küresel ekonomi inşasında tüm G20’yi daha fazla sorumluluk üstlenmeye davet ediyorum,” diyerek Türkiye’nin duruşunu ve beklentilerini ortaya koydu. Zirvede öne çıkan üç kritik başlık, küresel kalkınmanın geleceğine ışık tutuyor: Azalan yardımlar, zayıflayan ticaret ve derinleşen borç krizi.
1. Temel Taahhüt Tehlikede: Yoksulluk ve Düşen Kalkınma Yardımları
Erdoğan’ın konuşmasının merkezinde, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin (SKH) temelini oluşturan “kimseyi geride bırakmama” taahhüdünün küresel olarak başarısızlığa uğradığı gerçeği vardı. Cumhurbaşkanı, ne yazık ki dünya genelinde her 10 kişiden birinin hâlâ aşırı yoksullukla mücadele ettiğine dikkat çekerek, söz konusu taahhüdün kâğıt üzerinde kalmaması gerektiği mesajını verdi.
Bu tablonun en çarpıcı göstergesi ise küresel kalkınma yardımlarındaki keskin düşüş eğilimi. Erdoğan, 2024 yılında %9 oranında azalan toplam küresel kalkınma yardımlarının, 2025’te ise %17’lere varan düşüşler görebileceği uyarısında bulundu. Bu düşüş, özellikle Afrika kıtası için büyük kayıplara ve kalkınma çabalarının sekteye uğramasına işaret ediyor.
Türkiye Bir İstisnadır
Türkiye’nin bu küresel eğilime karşı duruşu, medeniyet anlayışına dayandırıldı. “Komşusu açken tok yatmayan bir anlayışın temsilcisiyiz” diyen Erdoğan, Türkiye’nin resmi kalkınma yardımlarını 2023’te 6,8 milyar dolardan, 2024 yılında 7,4 milyar dolara çıkardığını duyurdu. Bu güçlü artışa rağmen Erdoğan, hedeflenen menzile ulaşmanın tek başına imkânsız olduğunu vurgulayarak, yerel kaynakların harekete geçirilmesini ve sürdürülebilir finansman modelleri geliştirilmesini önemsediklerini belirtti.
2. Küresel Ticaretin Motoru Duraksıyor: İş Birliği Şart
Küresel ekonominin mevcut tablosunun sadece az gelişmiş ülkeleri değil, tüm dünyayı etkisi altına aldığı bir gerçektir. Erdoğan, bir zamanlar küresel büyümenin en güçlü motoru olan ticaretin, 2008 krizi sonrası köklü bir değişim yaşadığını istatistiklerle ortaya koydu:
-
1987-2007 Dönemi: Dünya ticareti yıllık ortalama %7 arttı.
-
2008-2024 Dönemi: Bu oran %3’lere geriledi ve küresel büyümeye katkısı belirgin şekilde zayıfladı.
Bu duraksamayı aşmak için, Cumhurbaşkanı Erdoğan daha köklü bir uluslararası iş birliğine, yeni politika araçlarına ve dayanıklı sürdürülebilir tedarik zincirlerine ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Uluslararası ticaret kurallarının özellikle kalkınmayı destekleyecek biçimde güçlendirilmesi ve Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) ‘özel ve lehte muamele’ ilkesine bağlılığın teyit edilmesi, kritik bir adım olarak gösterildi.
3. Borç Yükü ve Eşitlik Çağrısı: Faiz, Sağlık ve Eğitimi Aştı
Zirveye damga vuran bir diğer kritik konu ise küresel borçluluk seviyeleriydi. Erdoğan’ın paylaştığı verilere göre, bugün dünya genelinde toplam borçluluk oranı küresel hasılanın %324’üne ulaşmış durumda.
Türkiye, %89 seviyesindeki görece düşük borçluluk oranıyla yapısal dönüşüm ve yatırımlar için mali alan sağlarken, düşük gelirli ekonomilerin büyük çoğunluğu bu imkana sahip değil. Bu ülkeler, yüksek finansman maliyetleri ve daralan mali alan arasında adeta sıkışmış vaziyette.
En çarpıcı veri ise Birleşmiş Milletler’in 2025 borç raporundan geldi: 3,4 milyar insanın yaşadığı ülkelerde faiz ödemeleri, sağlık ve eğitim harcamalarını aşmış durumda.
Türkiye, bu adaletsiz tabloya karşı, düşük gelirli ülkeler için borç yeniden yapılandırma süreçlerinde adil ve eşit muameleye dayalı bir yaklaşımın benimsenmesini destekliyor. G20 Ortak Çerçevesi kapsamında Gana ve Etiyopya’nın borçlarının yeniden yapılandırılması süreçlerindeki ilerleme, doğru yönde atılmış adımlar olarak memnuniyetle karşılandı.
G20 İçin Harekete Geçme Zorunluluğu
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın G20 Zirvesi’ndeki konuşması, sadece Türkiye’nin ekonomik duruşunu değil, aynı zamanda küresel sistemdeki adaletsizliklere karşı vicdanın sesini de yansıtıyor. Azalan yardımlar, tıkanan ticaret ve ezici borç yükü, G20 üyesi liderlere, eski yaklaşımlarla küresel sorunların çözülemeyeceği konusunda bir uyarı niteliğindedir.
Erdoğan’ın daveti, sadece ekonomik bir iş birliği çağrısı değil, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluk çağrısıdır. Küresel refahın sürdürülebilir olması için, G20’nin mevcut durumdan daha fazla sorumluluk üstlenmesi ve “kimseyi geride bırakmama” idealini sadece bir slogan değil, somut bir eylem planı hâline getirmesi gerekmektedir.
