POS Cihazı Suistimaline Sıkı Takip: Finansal Güvenlik İçin Kritik Adımlar Geliyor
Türkiye’de finansal işlemlerin belkemiğini oluşturan POS (Point of Sale) ve benzeri ödeme sistemleri, ne yazık ki sadece ticari faaliyetler için değil, aynı zamanda kayıt dışı ekonomi ve suç gelirlerinin aklanması gibi yasa dışı amaçlar için de kötüye kullanılabiliyor. Devletin en üst düzey finansal karar organlarından biri olan Finansal İstikrar Komitesi (FİK), dün gerçekleştirdiği toplantıda bu suistimalleri önlemeye yönelik kapsamlı tedbirleri gündemine aldı. Bu adım, hem ekonomik şeffaflık hem de suçla mücadele açısından büyük önem taşıyor.
Kara Para Aklama ve Kayıt Dışı Ekonominin Karanlık Yüzü
Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Başkanı, POS cihazlarının amacının dışında kullanılmasına ilişkin önemli uyarılarda bulundu. Başkan, bu cihazların özellikle bazı sektörlerde kayıt dışı ekonomik faaliyetlerde ve suç gelirlerinin aklanmasında bir araç olarak kullanılabildiğine dikkat çekiyor.
Yasa dışı kumar, sanal bahis, tefecilik ve dolandırıcılık gibi suç eylemlerinde elde edilen gelirlerin sisteme sokulmasında POS cihazları kritik bir rol oynuyor. Kötü niyetli işletmeler, kimi zaman vergi yükümlülüklerini yerine getirme görüntüsü altında, farkında olmadan ya da bilerek bu suç gelirlerinin “aklanmasına” aracılık edebiliyor. FİK’in bu konuya odaklanması, finansal sistemin istikrarını koruma ve suç gelirleriyle uluslararası standartlarda mücadele etme kararlılığının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Riskli Sektörler ve Tespit Zorlukları
POS suistimalinin sıkça yaşandığı bazı sektörler öne çıkıyor. Kuyumculuk, kozmetik ve bakım ürünleri, kuaförlük, gıda marketleri, restoranlar ve hazır giyim gibi alanlarda, fiili mal veya hizmeti alan kişi ile ödemeyi yapan üçüncü kişiye ait kredi kartının kullanılması durumları dikkat çekiyor.
TÜRMOB Başkanı, bu tarz suistimallerin tespit edilmesinin zorluğuna vurgu yapıyor. Çoğu zaman faturadaki mal veya hizmet alıcısı ile POS’ta kullanılan kredi kartının sahibi farklı olabiliyor. Bu durumun ancak fiili tespit (yoklama) ya da ödeme aracı ile fatura/belge arasındaki tutarsız hareketlerin incelenmesiyle ortaya çıkarılabileceği belirtiliyor.
Özellikle büyük ve sorunlu işlemlerin birçoğunun, yüksek ödeme limitlerine sahip olan ve uzaktan ödemeye imkan veren “mail order” yöntemiyle yapıldığı ifade ediliyor. Bu işlemlerin de gerçekten mal ve hizmet hareketiyle uyumlu olup olmadığının detaylıca incelenmesi gerekmekte.
Önerilen Kritik Tedbirler
Suistimallerin kökten engellenmesi amacıyla atılması gereken en kritik adımlar Finansal İstikrar Komitesi’nde masaya yatırıldı:
-
Bankalar Tarafından POS Cihazlarına Kullanım Limiti Uygulanması: En önemli tedbir olarak, bankalarca verilen POS cihazlarına, işletmenin faaliyet hacmi ve sektör riskine uygun limitler getirilmesi öngörülüyor. Bu, özellikle yüksek meblağlı ve şüpheli tekil işlemlerin önlenmesinde caydırıcı bir rol oynayacak.
-
Uyum Yükümlülüklerinin Sıkılaştırılması: Suç gelirlerinin aklanmasıyla mücadele mevzuatı (AML/KYC) kapsamında bankaların ve diğer ödeme kuruluşlarının uyumluluk yükümlülüklerinin (compliance) daha sıkı hale getirilmesi önem taşıyor. Bu, finansal kuruluşların riskli gördükleri işlemlere daha az tolerans göstermeleri ve anlık olarak raporlamaları anlamına geliyor.
Akaryakıt sektöründe daha önce önemli bir sorun teşkil eden benzer suistimallerin, Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi‘nin kurulup aktif hale getirilmesiyle büyük oranda giderilmiş olması, benzer dijital ve idari çözümlerin diğer sektörlere de uygulanabilirliğini gösteriyor. FİK’in bu kararlı adımı, sadece kayıt dışılığı önlemekle kalmayacak, aynı zamanda Türkiye’nin finansal şeffaflıkta uluslararası standartlara uyumunu güçlendirecektir.
