Türkiye Madencilikte Dünyanın 7. Sırasına Yükseldi: GSYH Hedefi Yüzde 5!
Sorumlu madencilik ve katma değerli üretime odaklanan Türkiye, maden çeşitliliği sıralamasında dünyanın en önemli 7. ülkesi konumuna yerleşti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, sektörün geleceğine ışık tutan hedeflerini açıklarken, özellikle stratejik madenlerdeki atılımların altını çizdi.
Dünyada enerjiden teknolojiye, savunma sanayinden günlük yaşama kadar her alanda hammaddenin önemi katlanarak artarken, Türkiye sahip olduğu zengin jeolojik yapısıyla küresel madencilik sahnesinde devler ligine adım attı. Ülkemiz, dünyada bilinen 90 çeşit madenin 70’ine ev sahipliği yaparak maden çeşitliliğinde dünya 7.’si unvanını kazandı.
Ekonomik Büyüklük ve Yüksek Hedefler
Türkiye Madencilik Derneği’nin düzenlediği Sorumlu Madencilik Zirvesi 2025’te konuşan Bakan Alparslan Bayraktar, madencilik sektörünün ulaştığı ekonomik seviyeyi ve Türkiye Yüzyılı hedeflerini gözler önüne serdi. Sektör, 2024 yılı itibarıyla 363 milyar liralık devasa bir ekonomik büyüklüğe erişmiş durumda.
İhracat Rekoru Yolda
Madencilik ihracatı geçen yıl 6 milyar dolar olarak gerçekleşirken, bu yılın ilk 11 ayında 5,1 milyar dolara ulaşıldı. Bakan Bayraktar, yılsonu hedeflerinin 6 milyar doların üzerine çıkacağını öngörüyor. Ancak asıl büyük hedef, sektörün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payını artırmak. 2002 yılında binde 6’lar seviyesinde olan bu payın, kısa vadede yüzde 5 seviyesine yükseltilmesi hedefleniyor.
Bor, Krom ve Yeni Teknolojinin Hammaddeleri
Türkiye, sadece rezerv zenginliğiyle değil, aynı zamanda bazı kritik madenlerdeki küresel liderliğiyle de öne çıkıyor. Bor, soda külü, alçı taşı ve krom gibi önemli endüstriyel hammaddelerde dünyada ilk 5 ülke arasında yer alıyoruz.
Stratejik Atılımlar: Bor’dan NTE’ye
Türkiye, madencilik stratejisini artık “ham madde ihracatı” yerine “katma değerli ara ve uç ürün üretimine” kaydırıyor.
1. Bor’da Tarihi Başarı ve Lityum
Sektörün amiral gemilerinden Eti Maden, 90. kuruluş yıl dönümünde rekor üstüne rekor kırdı. Geçtiğimiz yıl 2,5 milyon ton satışla 1 milyar 322 milyon dolarlık gelir elde eden kurum, bor madeninde tüm zamanların zirvesine çıktı.
Bunun yanı sıra, geleceğin enerjisi olarak görülen lityum karbonat üretimi için Eskişehir Kırka’da pilot tesis kuruldu. Burada yıllık 600 ton kapasiteli endüstriyel tesisin kurulum çalışmaları hızla devam ediyor.
2. Nadir Toprak Elementlerinde Küresel Merkez
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü’nün Eskişehir-Beylikova’da yaptığı çalışmalar, Türkiye’yi dünya haritasında çok kritik bir noktaya taşıdı.
Beylikova sahasında, 694 milyon ton rezerv ile dünyada tek sahada en büyük ikinci Nadir Toprak Elementleri (NTE) kaynağı tespit edildi. Bu stratejik kaynağın endüstriyel tesis temelinin 2026’da atılması ve iki yıl içinde faaliyete geçirilmesi hedefleniyor. Bakan Bayraktar, bu sahayı millî menfaatler doğrultusunda devlet eliyle işleteceklerini ve teknoloji transferi için uluslararası görüşmelerin sürdüğünü belirtti.
Yatırım Güvencesi ve Sürdürülebilirlik Odaklı Denetim
Madencilikte güvenilir bir yatırım ortamı oluşturmak için önemli adımlar atılıyor. “Türkiye Kritik ve Stratejik Madenler Raporu” ile toplam 37 kritik maden türü belirlenerek hukuki güvence altına alındı.
Uygulamaya konulan “Öngörülebilir İzin Sistemi” ile yatırımcılar yıllarca emek harcadıktan sonra sürpriz engellerle karşılaşmayacak. Ayrıca, stratejik madenler için acele kamulaştırma yetkisi kullanılarak projelerin hızlandırılması sağlanacak.
Sektörde iş sağlığı ve güvenliği ile çevreye uyum en üst düzeye çıkarılıyor. Denetim sayıları artırılırken, rehabilitasyon çalışmalarıyla bugüne kadar rehabilite edilen 13 bin hektarlık sahada 23,7 milyon ağaç dikilerek çevreye olan sorumluluk somut bir şekilde yerine getirildi.
Küresel Vizyon: Maden Borsası ve Altın Hedefi
Türkiye, madencilik sektörünün finansal derinliğini artırmak için de adımlar atıyor. İstanbul Finans Merkezi’nde (İFM) Maden Borsası’nın hayata geçirilmesi hedefleniyor.
Ayrıca cari açığı düşürmede kritik rol oynayan altın ithalatını azaltmak amacıyla yıllık 30-40 ton olan altın üretimini 100 tona çıkarma hedefi bulunuyor. Bu hedef doğrultusunda Türkiye, sadece yurt içinde değil, yurt dışında da maden arama ve üretim faaliyetlerine başladı. Nijer’de altın üretimine başlanması planlanırken, Özbekistan, Pakistan, Azerbaycan ve Fas gibi ülkelerde madencilik alanındaki projeler somutlaştırılıyor. Türkiye, artık sadece maden çıkaran değil, madenini stratejik değerine göre yöneten küresel bir oyuncu olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.
