Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 15 ülke, Batı Şeria’da Doğu Kudüs dahil olmak üzere Gazze Şeridi’ndeki ilhak planlarını içeren yasa tasarılarını kınadı.
Uluslararası arenada gün geçtikçe artan gerilimlerden biri, işgal altındaki Filistin topraklarında gündeme gelen tek taraflı ilhak planlarıdır. Bu çerçevede, İsrail’in, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü kapsayan sözde egemenlik ilanını kolaylaştıracak yasa tasarılarını onaylaması üzerine yoğun ve geniş çaplı bir ortak tepki ortaya çıktı.
Ortak Açıklamanın Arka Planı
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Birliği ile birlikte, Türkiye, Suudi Arabistan, Ürdün, Endonezya, Pakistan, Cibuti, Umman, Gambiya, Filistin Devleti, Katar, Kuveyt, Libya, Malezya, Mısır ve Nijerya’dan oluşan 15 ülke, ortak bir açıklamayla bu adımı “uluslararası hukuka açıkça aykırı” olarak niteledi.
Açıklamada, 1967 sınırları temelinde ve Doğu Kudüs’ü de kapsayan bağımsız Filistin devletinin meşru olduğu bir kez daha teyit edildi.
Uluslararası Hukuk Odaklı Kınama
Taraflar, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2334 sayılı kararına (Filistin topraklarındaki yerleşimlerin yasa dışılığına dair) ve Uluslararası Adalet Divanı’nın İşgal Altındaki Filistin Toprakları ve Bununla Bağlantılı İsrail’in Yükümlülükleri’ne ilişkin istişari görüşüne dayanılarak, İsrail’in bu yasa tasarılarını onaylamasını “açık bir ihlal” olarak gördüklerini belirtti.
Özellikle, Gazze Şeridi’ne yardım akışının engellenmesi, açlığı savaş yöntemi olarak kullanma yasağı, zorla yerinden etme ve yerleşim inşa etme uygulamaları gibi unsurlar metinde ayrı başlıklarla yer aldı.
Ne Değişti, Neyi Amaçlıyor?
Bu ortak açıklama şu mesajları içeriyor:
-
İsrail’in işgal altındaki topraklarda egemenlik iddiası olmadığı vurgulandı.
-
Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkı, bağımsız devlet kurma hakkı ve başkenti Doğu Kudüs olan bir devletin desteklenmesi “bölgedeki adil ve kalıcı barışın” şartı olarak gösterildi.
-
Uluslararası toplumun, İsrail’in tek taraflı adımlarını hukuki ve ahlaki açıdan durdurma yükümlülüğü olduğuna dikkat çekildi. Açıklamada, “hukuka aykırı eylemler” ve “tehlikeli tırmanış” olarak nitelenen politikaları durdurma çağrısı yer aldı.
Ne Olacak?
Bu açıklama tek başına yasa tasarılarının engellenmesini garanti etmese de diplomatik açıdan önemli bir adım olarak görülüyor. Birçok devletin ortak hareket etmesi, İsrail üzerindeki uluslararası baskının artabileceğini gösteriyor. Öte yandan, bölgedeki yerleşim politikaları, göçmen yerleşimi, demografik değişimler gibi konular hâlâ büyük tartışma yaratıyor.
Gelecek süreçte dikkat edilmesi gerekenler:
-
Hukuki süreçlerin nasıl ilerlediği ve tasarıların yasallaşıp yasallaşmayacağı.
-
Uluslararası kurumların —örneğin BM ve İHV kuruluşlarının— bu konuda hangi yaptırımları devreye sokabileceği.
-
Bölgedeki yerleşim düzenlemeleri ve Filistinli halkın yaşadığı koşullara yönelik gelişmeler.
Sonuç
Ülkeler, kuruluşlar ve bölge aktörleri bir araya gelerek, İsrail’in işgal altındaki topraklarda sözde egemenlik ilanını kolaylaştıracak adımlarına karşı ortak bir duruş sergiledi. Bu durum, hem diplomatik ilişkiler açısından hem de uluslararası hukuk açısından önem taşıyor. İlerleyen dönemlerde alınacak kararlar ve uygulanacak politikalar, sadece bölge için değil, küresel barış ve istikrar açısından da belirleyici olacak.
