Galaksinin merkezinde tespit edilen ‘buz küpü’ soğuk bulutlar, aşırı sıcak Fermi kabarcıkları içinde varlıklarını koruyor.
Donmuş Bulutların Gizemi
Galaksimizin merkezinde yer alan Fermi kabarcıkları içinde “buz küpü” benzeri soğuk bulutların keşfedilmesi, astronomları şaşkına çevirdi. Çünkü bu kadar ekstrem sıcaklık ve radyasyonla dolu bölge, soğuk gaz bulutlarının uzun süre dayanmasına izin vermez. Ancak yapılan gözlemler, bu olağanüstü soğuk bulutların hâlâ ayakta olduğunu gösteriyor — ve bu durum, kara deliğin yakın geçmişteki aktif patlamalarına dair bir ipucu olabilir.
Fermi Kabarcıkları ve Ortam
Fermi kabarcıkları, Samanyolu’nun merkezinden yukarı ve aşağı doğru uzanan devasa plazma balonlarıdır. Sıcaklıkları milyonlarca Kelvin’e ulaşır ve yüksek enerjili parçacıklarla doludur. Böyle bir ortam, soğuk hidrojen bulutlarının varlığına olanak tanımaz gibi görünüyordu.
Ancak yeni çalışmalarda, kabarcıkların içinde —beklenmeyen— “soğuk hidrojen bulutları” bulundu. Bu bulutların çapları 13 ila 91 ışık yılı arasında değişiyor.
Nasıl Varlıklarını Koruyorlar?
Bir araştırmacı, bu olayı şöyle özetliyor: “Sıcak suya bırakılan küçük bir buz küpü hemen erir; fakat büyük bir buz küpü daha uzun süre dayanabilir.” Yani bu bulutların, kabarcık oluşum sürecinde çok daha büyük yapıların parçalanmasından geriye kalan çekirdekler olabileceği düşünülüyor.
Yani aslında bu “buz küpleri” dünyevi anlamda buz değil — soğuk hidrojen gazı çökeltileri. Ancak termodinamiğe göre, böylesine zorlu koşullarda uzun süre varlıklarını sürdürmeleri şaşırtıcı.
Kara Delik Patlaması İhtimali
Bu durum, galaksimizin merkezindeki kara deliğin—belki zaman içinde aktif hale gelerek—enerji patlamaları gerçekleştirdiğini düşündürüyor. Bu patlamalar, güçlü jetler ve şok dalgaları üretiyor; bu da çevredeki gaz ve plazmayı sürükleyip kabarcıkları oluşturuyor.
Bu yeni bulgular, kara deliğin en son ne zaman aktif olduğunu tahmin etmeye yardımcı olabilir. Bazı tahminler, bu patlamanın “çok uzak olmayan” (astronomik zaman dilimi açısından) geçmişte meydana gelmiş olabileceği yönünde.
Ne Öğreniyoruz?
-
Soğuk gazın ekstrem ortamlarda nasıl direnebileceği konusunda yeni veriler elde edildi.
-
Kara delik etkinliği, galaksideki plazma dağılımı ve evrim modelleri gözden geçirilecek.
-
Fermi kabarcıklarının yaşı ve oluşum süreci daha iyi sınırlandırılabilecek.
Sonuç Olarak;
Evrende “soğuk”un nerelerde barınabileceğini düşünüyorduk; oysa galaksimizin en sıcak merkezinde bile bu soğuk bulutlar varlıklarını koruyor. Bu keşif, kara deliğin geçmişine bir pencere açıyor. Evren bir kez daha, beklenmedik hâllerle konuşuyor — ve biz kulağımızı tutmak zorundayız.
