Küresel sıcaklık +4,5 °C artarsa Kuzey Yarımküre’nin permafrostu tamamen erir, büyük karbon salınımı ve altyapı çöküntüsü riskleri doğar.
Permafrost’un Geleceği: +4,5 °C Isınma Ne Demek?
Modern iklim modelleri ve jeokimyasal kanıtlar, dünya ortalama sıcaklığı 4,5 °C artarsa, Kuzey Yarımküre’deki permafrost alanlarının tamamen eriyebileceğini gösteriyor. Özellikle Sibirya’daki Taba-Ba’astakh kayalıklarında bulunan 8,7 milyon yıllık mağara oluşumları, bu dönemde permafrost olmadığının göstergesi.
Neden Kritik?
-
Dev karbon rezervuarı: Permafrost, atmosferdekinin iki katı kadar (1.400–1.650 Gt) organik karbon barındırıyor. Bu karbon, çözülme ve parçalanma sonrası CO₂ ve CH₄ olarak salınabilir .
-
Pozitif geri besleme döngüsü: Yükselen sıcaklıkla permafrost eridikçe, salınan gazlar iklimi daha da ısıtır — bu da daha fazla erimeye neden olur .
-
Altyapı riski: Erozyon, yer kaymaları, yol ve yapı hasarları; özellikle Kuzey Alaska ve Sibirya’da yollar, boru hatları ve binalar zarar görüyor .
-
Ekosistem kaymaları: Tundradan bataklıklara, sulak alanlardan çayır ve ormanlara kadar parçalanmalar yaşanıyor, yaban hayatı etkileniyor .
+4,5 °C Ne Anlama Gelir?
-
Tarihsel analog: Late Miyosen çağında ortalama 4,5 °C daha sıcak iklim dönemleri permafrostun tamamen kaybolduğunu gösteriyor.
-
Yaklaşan senaryo: Enerji politikaları değiştirilmezse, 21. yüzyılda benzer sıcaklık artışı mümkündür. Bu da Kuzey Yarımküre permafrostunun tamamen erimesine yol açabilir .
-
İnsani etki: Kuzey toplulukları yerinden edebilir; boru hatları, yollar tahrip olabilir; karbon salımları küresel sıcaklığı daha da artırabilir.
Ne Yapılabilir?
-
Emisyon azaltımı: Paris Anlaşması hedeflerine (1,5 °C) ulaşmak, kritik karbon salımını yavaşlatır .
-
İzleme sistemleri: Permafrost sıcaklığı, toprak stabilitesi, karbon gazı akışı sıkı izlenmeli .
-
Altyapı adaptasyonu: Donma-altı temelli, çökme riskli bölgelerde yenilikçi yapı teknikleri geliştirilmesi şart.
