Motosiklet Trafiği Türkiye’de Nereye Gidiyor?

Okunma: 169

Türkiye’de trafikte yeni bir gerçeklikle karşı karşıyayız: Motosikletler artık istisna değil, kural hâline geliyor. Pandemi sonrası bireysel ulaşım tercihlerinin değişmesi, akaryakıt fiyatlarının hızla yükselmesi ve şehir içi trafiğin içinden çıkılmaz hâle gelmesi, milyonlarca kişiyi iki tekerlekli araçlara yöneltti. Ancak bu hızlı dönüşüm, beraberinde ciddi bir soruyu da getirdi: Türkiye trafiği motosikletlere hazır mı?

Trafikte Motosiklet Kaosu ve Çözüm Arayışları

Bugün büyükşehirlerin ana arterlerinde, ara sokaklarında ve hatta kaldırımlarında bile motosikletlerle karşılaşıyoruz. Trafik akışı hızlanırken, kuralların ihlal edildiği, kazaların arttığı ve sürücüler arasında gerilimin yükseldiği de inkâr edilemez bir gerçek olarak karşımızda duruyor.

Motosiklet ve Otomobil Arasında Trafik Kuralları Açısından Farklılıklar

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre motosikletler ve otomobiller, motorlu taşıt olarak aynı temel trafik kurallarına tabidir. Hız sınırları, geçiş hakları, şerit kullanımı ve trafik işaretlerine uyma yükümlülüğü her iki araç türü için de aynıdır (KTK, md. 46–52). Ancak motosiklet sürücüleri için kask ve koruyucu ekipman zorunluluğu gibi ek düzenlemeler bulunmaktadır.¹ Bu fark, hukuki bir ayrıcalık değil, güvenlik temelli bir zorunluluktur.

man in black jacket riding on motorcycle — Otomobil ve Motorsiklet trafiği

Motosikletlerin Yaya Kaldırımlarına Park Etmesi

Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre, motosikletlerin yaya kaldırımlarına park etmesi yasaktır (KTK, md. 61). Kaldırımlar yayaların kullanımına ayrılmış alanlar olup, bu alanların motosikletler tarafından işgal edilmesi hem idari yaptırımlara hem de kentsel yaşam kalitesinin düşmesine neden olmaktadır.

Otomobiller İçin Geçerli Kuralların Motosikletlere Uygulanması

Trafik mevzuatı araç türüne göre değil, trafik düzenine göre şekillendirilmiştir. Bu nedenle otomobiller için düzenlenmiş tüm genel trafik kuralları motosikletler için de geçerlidir. “Motosikletler için esnek kural” algısı hukuki dayanaktan yoksundur ve uygulamada kazaların artmasına yol açmaktadır.

Geçiş Üstünlüğü Meselesi

Trafikte geçiş üstünlüğü, araç türüne göre değil; trafik ışıkları, işaretler ve yolun konumuna göre belirlenir (KTK, md. 57). Dolayısıyla motosikletlerin otomobillere veya otomobillerin motosikletlere karşı genel bir üstünlüğü bulunmamaktadır. Üstünlük, kurallara uygun hareket eden araca aittir.

Motosikletlerin Sağdan Geçmesi ve Şerit İhlalleri

Karayolları Trafik Kanunu’na göre sağdan geçme yasaktır (KTK, md. 54). Motosikletlerin araçların sağından veya şeritler arasında seyretmesi yasal bir hak değildir. Bu tür davranışlar, her ne kadar trafik akışını hızlandırdığı düşünülse de ciddi kazalara zemin hazırlamaktadır.

a group of people on motorcycles — Motorsikletliler

Motosikletlerin Şerit Kullanımı ve Takip Mesafesi

Motosikletler, yol ve hız koşullarına uygun şeridi kullanmakla yükümlüdür. Sürekli sağ şeritte seyretme zorunluluğu yoktur. Ancak görünürlük ve güvenlik açısından otomobillerle yeterli takip mesafesi korunmalı ve ani manevralardan kaçınılmalıdır.

Emniyet Şeridinin Kullanımı

Emniyet şeridi, yalnızca acil durumlar ve görevli araçlar için ayrılmıştır. Motosikletlerin bu şeridi kullanması hukuka aykırıdır ve ağır idari yaptırımlara tabidir (KTK, md. 46).

two women riding on black motorcycle during daytime — Hatalı Motorsiklet sürücü ve yolcusu

Motosiklet Kazaları: Son Beş Yılın Genel Görünümü

Türkiye’de son yıllarda motosikletlerin karıştığı ölümlü ve yaralanmalı trafik kazalarında artış gözlemlenmektedir. Emniyet Genel Müdürlüğü ve TÜİK verileri, özellikle şehir içi kazalarda motosikletlerin yüksek risk grubunda yer aldığını göstermektedir. Bu durum, eğitim, denetim ve altyapı eksikliklerinin bir sonucudur.

Motosiklet Sürücülerinin Risk Alma Eğilimi

Araştırmalar, motosiklet sürücülerinin zaman baskısı, trafik yoğunluğu, yetersiz eğitim ve denetim eksikliği gibi nedenlerle daha fazla risk aldığını ortaya koymaktadır. Bu risk davranışları, kazaların hem sayısını hem de şiddetini artırmaktadır.

Motosikletleri Trafiğe Olumlu Şekilde Kazandırma Önerileri

İleri sürüş ve zorunlu güvenlik eğitimlerinin yaygınlaştırılması
Motosikletlere özel park alanlarının oluşturulması
Trafik kültürünü güçlendiren kamu politikalarının geliştirilmesi
Denetimlerin cezalandırıcı olduğu kadar eğitici bir anlayışla yürütülmesi

Diğer Sürücülerin ve Motosiklet Sürücülerinin Karşılıklı Sorumlulukları

Otomobil sürücülerinin motosikletleri trafikte görünür ve eşit bir araç olarak kabul etmesi; motosiklet sürücülerinin ise koruyucu ekipman kullanımı ve savunmacı sürüş anlayışını benimsemesi, trafik güvenliğinin temel şartıdır.

two people on a motor scooter in a parking lot — Hatalı Motorsiklet sürücüsü ve diğeri

Trafikte Asıl Sorun: Birlikte Yaşam Kültürü

Mesele sadece motosiklet ya da otomobil değildir. Asıl mesele, trafikte birlikte yaşama kültürünün yeterince gelişmemiş olmasıdır.
Otomobil sürücüleri motosikletleri yok sayarken, bazı motosiklet sürücüleri de kuralları “engel” olarak görmektedir.

Oysa trafik, bireysel hız yarışlarının değil, kolektif sorumluluğun alanıdır.

Çözüm Nerede Başlıyor?

Çözüm tek taraflı değil:

Daha güçlü ve uygulamalı sürücü eğitimleri
Motosikletlere özel park ve altyapı düzenlemeleri
Sürekli ve adil denetimler
Toplumsal farkındalık kampanyaları
“Haklı olmak değil, hayatta kalmak” anlayışı

Bu adımlar atılmadan, motosiklet sayısı arttıkça sorunların da artması kaçınılmazdır.

Motosikletler Türkiye trafiğinin geçici bir unsuru değil, kalıcı bir gerçeğidir. Bu gerçeği görmezden gelmek de, kuralsız bir özgürlük alanı olarak görmek de çözüm değildir. Gerçek çözüm; kurallara saygılı, bilinçli ve empati temelli bir trafik kültürünün inşa edilmesidir.

Unutmayalım: Trafikte güvenliği belirleyen unsur araç gücü değil, sürücünün dikkat ve sorumluluk düzeyidir.

A blurry photo of a person riding a motorcycle — otomobil ve motorsiklet

Dipnotlar

¹ 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yapılan son düzenlemelerle motosiklet sürücüleri için kask ve koruyucu ekipman kullanımı zorunlu tutulmuştur.